Ciąża w życiu kobiety jest niezwykłym czasem, który wymaga szczególnej troski o organizm. Przez 9 miesięcy przyszłe mamy starają się jak najlepiej dbać o swój dobrostan fizyczny. Każda zmiana w ciele (a jest ich w tym okresie życia bardzo dużo) wzbudza niepokój, szczególnie jeżeli pojawiają się dolegliwości, których wcześniej nie było. Wtedy w głowie zaczyna się pojawiać pytanie – czy wszystko w porządku? Jedną z takich zmian zachodzących w organizmie kobiety chcielibyśmy dzisiaj omówić. Sprawdzimy, czy ból spojenia łonowego w ciąży powinien martwić. Ten powszechny objaw dotyczy głównie układu kostno-stawowego i stanowi jeden z wielu aspektów przygotowania ciała do porodu.
Specjalistyczne szkolenia z zakresu treningu dna miednicy

SPOJENIE ŁONOWE – CZYM JEST?
Miednica jest strukturą przypominającą pierścień. Tylną jego część tworzą kości biodrowe, stawy krzyżowo-biodrowe oraz kość krzyżowa. Obręcz zamknięta jest z przodu przez kości łonowe oraz spojenie łonowe – można je z łatwością wybadać dłonią – jest to pierwsza twarda struktura, którą napotykamy w okolicy poniżej pępka. W tym miejscu między kośćmi znajduje się krążek międzyłonowy zbudowany z chrząstki włóknistej. Szerokość spojenia łonowego wynosi od 3 do 6 milimetrów. Jest ono wzmocnione więzadłem łonowym górnym (górna warstwa spojenia) oraz więzadłem łonowym łukowatym – podtrzymującym spojenie od dołu.
SKĄD BIERZE SIĘ BÓL SPOJENIA ŁONOWEGO W CIĄŻY?
Za zmiany adaptacyjne umożliwiające przystosowanie organizmu do wymagań, które są stawiane przez poród – odpowiadają układy: hormonalny, nerwowy i mięśniowo-szkieletowy. Przystosowania te mają za zadanie zwiększenie przestrzeni w obrębie obręczy miednicznej, aby zapewnić doskonałe warunki do rozwoju dziecka i bezpiecznego rozwiązania. W związku z tym, w pierwszym trymestrze i podczas porodu obserwuje się rozluźnienie struktur spojenia łonowego w wyniku działania hormonów – estrogenów. Takie rozszerzenie (fizjologicznie trzy do pięciu milimetrów) ułatwia przejście noworodka przez kanał rodny. Powrót do stanu pierwotnego obręczy miednicznej powinien zająć nie więcej jak 5 miesięcy po porodzie. W wyniku opisanych zmian może pojawić się uczucie rozpierania w okolicy miednicy oraz zaburzenia chodu. Dosyć powszechnym zjawiskiem jest pojawienie się bólu w kroczu w ciąży w 2 trymestrze. Bierze się to stąd, że w większości, (44% przypadków) pierwsze dolegliwości mogące świadczyć o rozluźnieniu elementów chrzęstno-włóknistych, a potem o rozejściu spojenia łonowego pojawia się dopiero po 3 miesiącu. Wśród listy innych, częstych objawów znajdziemy:
- tkliwość i ból spojenia łonowego w ciąży,
- dyskomfort i ból w trakcie zmian pozycji, chodu i pokonywania schodów,
- uczucie promieniowania w okolice kości krzyżowej i stawów biodrowych,
- zaburzenia o charakterze depresyjnym,
- ból krocza w ciąży,
- problemy z ruchomością stawów biodrowych.
Jeżeli po rozejściu spojenia łonowego nie powróci szybko stan sprzed ciąży (kilka tygodni), a dolegliwości wciąż będą się utrzymywać to należy rozważyć zwrócenie się o pomoc do specjalisty.
O niefizjologicznym zjawisku mówimy, jeśli ból krocza w ciąży przedłuży się i pozostanie z pacjentkami również po porodzie. Możemy mieć wtedy do czynienia z rozejściem sięgającym ponad 10 milimetrów. Z takimi długotrwale utrzymującymi się dolegliwościami należy zgłosić się do lekarza i fizjoterapeuty. Zdarza się, że oprócz rehabilitacji i doraźnego stosowania leków przeciwbólowych, będzie koniecznym wykorzystanie specjalnych pasów stabilizujących obręcz miedniczną.
Co sprawia, że ból spojenia łonowego w ciąży oraz w pierwszych tygodniach połogu nie ustępuje, tylko przechodzi w stan przewlekły? Eksperci wskazują na takie przyczyny jak: dysproporcje wielkości głowy dziecka i szerokości kanału rodnego oraz poród wymagający użycia kleszczy lub próżnociągu. Warto także pamiętać, że najbardziej wrażliwe są kobiety wykonujące ciężką pracę fizyczną, spędzające większość czasu w pozycji stojącej oraz takie, które już wcześniej zmagały się z tym problemem (po wcześniejszych porodach). Pozostałe czynniki ryzyka to między innymi: smukła, drobna sylwetka, niewydolne mięśnie stabilizujące tułów i miednicę, znaczny przyrost masy ciała, a nawet predyspozycje genetyczne.
SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z UCZUCIEM ROZPIERANIA W KROCZU W CIĄŻY.
Uczucie rozpierania w kroczu w ciąży i podczas połogu znacznie utrudnia wykonywanie codziennych obowiązków, w tym opiekę nad niemowlęciem. W jaki sposób można zminimalizować ból spojenia łonowego, a także wspomóc tkanki miednicy w regeneracji?
- Fizjoterapeuci zalecają, aby unikać asymetrycznego obciążania miednicy (unikaj siadania noga na nogę, a w pozycji stojącej utrzymuj ciężar ciała równocześnie na obu stopach).
- Niewskazane są takie aktywności jak: długotrwałe stanie, intensywne ćwiczenia, kucanie, schylanie się, dźwiganie.
- Przez jakiś czas zrezygnuj z miękkich, zapadających się foteli i kanap. Musisz siedzieć stabilnie, więc wybieraj twarde, płaskie powierzchnie siedzisk.
- Skręty tułowia powodują działanie asymetrycznych sił na spojenie łonowe, dlatego niezwykle ważne jest, aby podczas kaszlu i kichania zachować wyprostowaną sylwetkę z wzrokiem skierowanym na wprost siebie.
- To samo dotyczy wstawania z łóżka. Jak to zrobić nie skręcając jednocześnie tułowia? Złącz obie nogi i razem ugnij. Następnie odwróć się na bok całym ciałem na raz, z pomocą ramion przejdź do siadu, a stopy odstawiaj równocześnie na podłogę.
- Leżenie w łóżku na boku z poduszką między nogami także łagodzi objawy.
- Zwykle spacerowanie wiąże się z nasileniem objawów – również ten aspekt wynika z nierównomiernego obciążania kompleksu miedniczego podczas chodu. Dlatego w tym wrażliwym czasie warto wykorzystać samochód lub rower.
- Poproś fizjoterapeutę o aplikacje kinesiotapingu – metoda ta przyniosła ulgę wielu pacjentkom.
- Wykorzystaj przeciwbólowe działanie zimna. Automasaż kostką lodu powinien doraźnie zmniejszyć dyskomfort.
Oprócz powyższych zaleceń, należy pamiętać, że przewlekłe uczucie rozpierania w kroczu w ciąży i połogu oraz ból spojenia łonowego należy poddać właściwej terapii pod okiem wykwalifikowanej kadry. Fundamentem postępowania rehabilitacyjnego jest kinezyterapia (leczenie ruchem, ćwiczeniami) ukierunkowana na przywrócenie prawidłowej postawy ciała i stabilności kompleksu miedniczno-lędźwiowego. Należy dokonać wszelkich starań, aby wyeliminować stare nawyki i nauczyć się umiejętności utrzymania skorygowanego ułożenia sylwetki podczas codziennych czynności.
Ból spojenia łonowego oraz uczucie rozpierania w kroczu w ciąży są dolegliwościami, które mogą znacząco wpływać na komfort codziennego życia przyszłej mamy. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że odpowiednia diagnoza i wdrożenie właściwego postępowania – takiego jak regularne ćwiczenia wzmacniające mięśnie miednicy oraz unikanie niekorzystnych pozycji – mogą istotnie złagodzić objawy. Jeśli ból staje się uciążliwy, zawsze warto skonsultować się z lekarzem lub fizjoterapeutą, aby otrzymać indywidualne zalecenia. Pamiętajmy, że zdrowie mamy i dziecka jest najważniejsze, a troska o komfort fizyczny w czasie ciąży ma kluczowe znaczenie dla ich dobrego samopoczucia.
Źródła:
- Bochenek A., Reicher M.: Anatomia człowieka. Tom I. Anatomia ogólna. Kości, stawy i więzadła, mięśnie. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
- Stolarczyk A., Stępiński P., Sasinowski Ł., Czarnocki T., Dębiński M., Maciąg B.: Peripartum Pubic Symphysis Diastasis-Practical Guidelines. J Clin Med. 2021 May 31;10(11):2443.
- Tanzberger R., Kuhn A., Möbs., Baumgartner U.: Dno miednicy. Fizjologia, patologia, diagnostyka i leczenie. Koncepcja Tanzberger®. red. Edward Saulicz. Wydanie 3. Edra Urban & Partner. Wrocław 2020.
- Weremczuk M.: Postępowanie fizjoterapeutyczne u kobiet z rozejściem spojenia łonowego podczas ciąży i połogu. Rehabilitacja w praktyce. 2/2019.