Chociaż obecnie coraz więcej się o nim mówi, to ból miednicy w ciąży po raz pierwszy został opisany przez Hipokratesa już w 400 r. p.n.e. Statystyki mówią, że nawet 1 na 5 kobiet spodziewających się potomstwa doświadcza tego objawu. Problem ten bywa ignorowany przez personel medyczny. Tymczasem wpływa on negatywnie na jakość życia zarówno pod kątem psychologicznym, fizycznym, jak i emocjonalnym.
Specjalistyczne szkolenia z zakresu treningu dna miednicy
SKĄD SIĘ BIERZE BÓL MIEDNICY W CIĄŻY?
Ból miednicy w ciąży często jest mylony z objawami występującymi w odcinku lędźwiowym kręgosłupa. Różnicą między nimi jest lokalizacja symptomów. W przypadku dolegliwości bólowych krzyża jest to obszar pleców między żebrami, a dolną granicą pośladków – może wystąpić promieniowanie do kończyny dolnej. Natomiast ból obręczy miednicznej umiejscowiony jest w okolicy stawów krzyżowo-biodrowych, pośladków oraz może promieniować do tylnych części uda, pachwiny i krocza. Do tej dysfunkcji zalicza się także dolegliwości w regionie spojenia łonowego.
Eksperci podają, że objawy bólowe obręczy miednicznej istotnie ograniczają możliwość wykonywania codziennych obowiązków przez kobiety oczekujące potomstwa. Wiążą się z negatywnymi konsekwencjami dla snu, życia społecznego, seksualnego i zawodowego, a także dla zdrowia psychicznego. Ból miednicy w ciąży przy chodzeniu przyczynia się również do braku aktywności fizycznej, co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem powikłań. Wiele kobiet doświadcza w związku z tym samotności, niezrozumienia. Zgłaszają uczucie frustracji, poczucia winy, drażliwości i zdenerwowania z powodu braku możliwości wykonywania swoich normalnych ról społecznych. Ból negatywnie wpływa na poczucie tożsamości i zdolności do opieki nad dziećmi. Kobiety czują się „gorszymi” mamami.
Ból miednicy w ciąży przy chodzeniu, staniu, wstawaniu lub podnoszeniu jest główną przyczyną zwolnień lekarskich w tym okresie życia. Co więcej, w wielu przypadkach pacjentki nie spodziewają się takich dolegliwości oraz tego jak bardzo wpłyną one na ich życie. Czują się bezradne wobec tej sytuacji.
Przyjmuje się, że ból biodra w ciąży (kobiety często tak określają swoje dolegliwości związane z obręczą miedniczną) wynika z licznych zmian biomechanicznych i fizjologicznych zachodzących w organizmie. Mówi się, że jedną z ważniejszych przyczyn bólu miednicy w ciąży jest zwiększony poziom relaksyny. Jej stężenie rośnie pod koniec pierwszego trymestru i pozostaje wysokie do porodu. Działanie polega na rozluźnieniu więzadeł obręczy miednicznej, aby ułatwić poród. Okazuje się jednak, że wyniki badań oceniających związek poziomu tego hormonu z występowaniem dolegliwości bólowych w obrębie obręczy miednicznej są niespójne. W związku z tym przyjmuje się, że główną przyczyną tych objawów są zmiany biomechaniki, środka ciężkości i postawy ciała.
Czynniki ryzyka bólu bioder w ciąży (a także spojenia łonowego i stawów biodrowo-krzyżowych) obejmują hipermobilność stawów, wcześniejsze przebyte urazy miednicy, dużą liczbę poprzednich porodów, brak ćwiczeń fizycznych przed ciążą, narażenie na silny stres, depresję, stany lękowe, a nawet doświadczanie przemocy fizycznej w dzieciństwie.
BÓL BIODER W CIĄŻY – 1 TRYMESTR – CZY WSZYSTKO W PORZĄDKU?
Objawy bólowe obręczy miednicznej zwykle pojawiają się dopiero w drugiej połowie ciąży, osiągając szczyt między 6 a 9 miesiącem. Mogą mieć różny stopnień nasilenia. W pierwszym trymestrze są rzadkością, ale zdarza się, że niektóre kobiety już wtedy zaczynają doświadczać pierwszych oznak dyskomfortu. W większości przypadków nie jest to powód do zmartwień. Jeżeli jednak ból bioder w ciąży w 1 trymestrze będzie nie do wytrzymania to koniecznie zgłoś się do lekarza, który po badaniu zaproponuje Ci dalsze kroki postępowania.
SPOSOBY RADZENIA SOBIE Z BÓLEM MIEDNICY W CIĄŻY.
Ze względu na trudność w ustaleniu konkretnych przyczyn bólu miednicy w ciąży przy chodzeniu i innych czynnościach, podejście terapeutyczne pozostaje bardzo zróżnicowane. Gabinety rehabilitacyjne dysponują wieloma metodami łagodzącymi objawy i zmniejszającymi poczucie niepełnosprawności. Zwykle terapia obejmuje złożony program ćwiczeń ukierunkowanych na wydolność fizyczną, wytrzymałość, wzmacnianie, stabilizację, reedukację postawy ciała, a także na bardzo istotne rozluźnianie. Często wykorzystuje się techniki relaksacyjne w towarzystwie muzyki lub ćwiczenia wyciszające i oddechowe.
Nieodłącznym elementem postępowania fizjoterapeutycznego jest edukacja w zakresie ergonomii. Warto przestrzegać zasad przedstawionych poniżej.
- Unikanie skręcania tułowia podczas podnoszenia.
- Pilnowanie prawidłowej postawy ciała i regularnych przerw w czasie prac fizycznych.
- Unikanie podskakiwania oraz gwałtownych ruchów.
- Dbanie o równomierny rozkład ciężaru ciała na obu nogach.
Dobrym uzupełnieniem terapii mogą być aplikacje kinesiotapingu lub zaopatrzenie się w elastyczny pas lędźwiowo-miedniczny. Nie u wszystkich kobiet jednak są to skuteczne rozwiązania. Co więcej, program ćwiczeń może być uzupełniony przez fizjoterapeutów o techniki terapii manualnej oraz zabiegi elektrycznej stymulacji nerwów.
Bardzo ważnym jest, aby mieć świadomość, że największe znaczenie w zapobieganiu bólu miednicy w ciąży ma regularna aktywność fizyczna jeszcze przed jej początkiem. Kobiety, które ćwiczą i są aktywne wcześniej doświadczają znacznie mniej nasilonych objawów albo nie muszą się z nimi zmagać wcale.
Czy stosuje się leczenie farmakologiczne? Tak, ale należy brać pod uwagę, że możliwości przyjmowania leków przeciwbólowych w ciąży są bardzo ograniczone. Co więcej, istnieje poważne ryzyko, że kobiety, które są pozbawione wsparcia społecznego będą nadużywać dozwolonych środków farmakologicznych, co może być niebezpieczne dla rozwijającego się dziecka. Dlatego tak ważnym jest, aby personel medyczny był świadomy negatywnych emocji doświadczanych przez pacjentki z bólem miednicy i podchodził do tego z schorzenia z wyczuciem, proponując zoptymalizowane leczenie.
W trakcie ciąży ból miednicy jest częstym zjawiskiem. Pamiętajmy jednak, że istnieją różne metody łagodzenia tego dyskomfortu i kobiety mogą liczyć na odpowiednie wsparcie fizjoterapeutyczne. Dbałość o zdrowie fizyczne oraz emocjonalne pomaga przyszłym mamom cieszyć się okresem ciąży pomimo dolegliwości bólowych.
Źródła:
- Boutib A., Chergaoui S., Marfak A., Hilali A., Youlyouz-Marfak I.: Quality of Life During Pregnancy from 2011 to 2021: Systematic Review. Int J Womens Health. 2022 Aug 2;14:975-1005.
- Daneau C., Houle M., Pasquier M., Ruchat S.M.: Descarreaux M. Association Between Pregnancy-Related Hormones and Lumbopelvic Pain Characteristics in Pregnant Women: A Scoping Review. J Manipulative Physiol Ther. 2021 Sep;44(7):573-583.
- Kandru M., Zallipalli S.N., Dendukuri N.K., Linga S., Jeewa L., Jeewa A., et al.: Effects of Conventional Exercises on Lower Back Pain and/or Pelvic Girdle Pain in Pregnancy: A Systematic Review and Meta-Analysis. Cureus. 2023 Jul 17;15(7):e42010.
- Mackenzie J., Murray E., Lusher J.: Women’s experiences of pregnancy related pelvic girdle pain: A systematic review. Midwifery. 2018 Jan;56:102-111.
- National Guideline Alliance (UK): Management of pelvic girdle pain in pregnancy: Antenatal care: Evidence review U. London: National Institute for Health and Care Excellence (NICE); 2021 Aug.
- Puri S.N., Fating T., Dhage P.P.: The Impact of Functional Stability Exercises on Alleviating Pelvic Girdle Pain in Pregnancy: A Review. Cureus. 2023 Nov 13;15(11):e48769.
- Wuytack F., Begley C., Daly D: Risk factors for pregnancy-related pelvic girdle pain: a scoping review. BMC Pregnancy Childbirth. 2020 Nov 27;20(1):739.
