Czy wiedziałeś, że nietrzymanie stolca to nie wyrok i można skutecznie wyeliminować ten problem zachowawczo? Nie jest to łatwe i wymaga wiele samodyscypliny, ale jest możliwe! Dziś poruszamy temat, o którym nadal głośno się w towarzystwie nie mówi, ze względu na jego wstydliwy charakter. Omówimy najczęstsze przyczyny mimowolnej utraty kału, przedstawimy kilka prostych ćwiczeń na mięśnie zwieraczy odbytu oraz zastanowimy się, czy istnieją jakieś domowe sposoby na nietrzymanie stolca. Zanim przystąpisz do lektury niniejszego tekstu, to zachęcamy do zapoznania się z wcześniejszymi wpisami, szczególnie dotyczącymi schorzeń mięśni dna miednicy i treningu tego obszaru. Stanowią one obszerne wprowadzenie i przygotowanie do tematu, który chcemy dzisiaj rozpracować.
Przyczyny nietrzymania stolca
Oficjalna definicja nietrzymania stolca uznawana przez światowe towarzystwa naukowe mówi, że jest to mimowolna utrata kału o płynnej lub stałej konsystencji. Częstość występowania tego problemu jest praktycznie niewyznaczalna ze względu na jego wstydliwy oraz intymny charakter. Przypuszcza się, że około 0,25-6% populacji zmaga się z tym krępującym objawem. Pojawia się on zarówno wśród kobiet, jak i mężczyzn.
Niemożność utrzymania gazów traktujemy już jako pierwszy stopień omawianego zaburzenia i silny sygnał ostrzegawczy, że najwyższy czas, aby zatroszczyć się o wydolność tkanek krocza i rozpocząć regularne wykonywanie ćwiczeń na mięśnie zwieraczy odbytu. Utrata płynnego lub uformowanego stolca stanowi już dużo poważniejszy problem, który bezsprzecznie wymaga wdrożenia odpowiednio dopasowanego postępowania leczniczego. Pamiętaj, że popuszczanie kału przy gazach również stanowi formę omawianej dysfunkcji i jest jedną z przyczyn, dla których osoby doświadczające jej unikają spotkań towarzyskich i stopniowo wycofują się z życia społecznego.
Za występowanie nietrzymania kału odpowiada głównie osłabienie struktur mięśniowych krocza, a szczególnie potocznie nazywany: luźny zwieracz odbytu. Do najczęściej pojawiających się przyczyn mimowolnej utraty stolca możemy zaliczyć:
- konsekwencje ciąży i porodu siłami natury,
- zabiegi operacyjne w rejonie zwieraczy odbytu,
- hemoroidy,
- obniżenie narządów miednicy mniejszej,
- choroby neurologiczne,
- przewlekłe biegunki.
Co zrobić w przypadku popuszczania kału przy gazach?
Żaden, nawet najbardziej wstydliwy problem nie powinien być uzasadnieniem dla zaniechania wielostronnej diagnostyki i profilaktyki zmierzającej do poprawy jakości życia. Dlatego zachęcamy wszystkie osoby doświadczające objawów nietrzymania stolca do pokonania uczucia skrępowania i zgłoszenia się do specjalisty, który może skutecznie pomóc w walce z omawianym problemem.
Jeżeli doświadczasz jakichkolwiek wymienionych w niniejszym tekście symptomów, takich jak mimowolna utrata gazów oraz popuszczanie kału podczas nich, to niezwłocznie zgłoś się do lekarza lub fizjoterapeuty uroginekologicznego. Są to zawsze objawy niepokojące. W większości przypadków można je leczyć zachowawczo, natomiast są przypadki, które będą wymagały wsparcia farmakologicznego lub zabiegowego. Kompleksowa diagnostyka problemu (zarówno z punktu widzenia lekarza, jak i fizjoterapeuty) pozwoli na indywidualne dobranie efektywnej terapii, która zlikwiduje przyczyny zaburzenia, a nie tylko złagodzi objawy. Jeśli zrobisz pierwszy krok, którym jest konsultacja ze specjalistą, to następnym Twoim działaniem powinno być sumienne dostosowanie się do jego zaleceń. Mogą one dotyczyć zarówno treningu mięśni dna miednicy, o czym więcej napiszemy w dalszej części artykułu, jak również zmian w diecie i trybie życia. Fizjoterapeuci posiadają wiele różnorodnych narzędzi, które pozwalają skutecznie prowadzić terapię. Są to między innymi metody z wykorzystaniem biofeedback, ćwiczenia zwieraczy odbytu w ramach kompleksowego treningu mięśni dna miednicy oraz elektrostymulacja, stosowana jako uzupełnienie postępowania fizjoterapeutycznego. Te wszystkie działania mają na celu poprawę siły mięśniowej, wytrzymałości zwieraczy oraz czucia okolicy odbytu. Źródła naukowe podają, że właśnie takie interdyscyplinarne podejście lecznicze może skutecznie poprawić jakość życia wielu pacjentom.
Dowiedz się jak wzmocnić zwieracze odbytu
Fundamentem terapii nietrzymania stolca jest najczęściej odpowiednio dobrany trening mięśni dna miednicy. Fizjoterapeuta nauczy Cię jak wzmocnić zwieracze odbytu, jeśli przyczyną problemu jest osłabienie struktur mięśniowych tej okolicy. Ćwiczenia wzmacniające powinny być przeplatane metodami rozluźniającymi krocze – tylko wtedy dno miednicy będzie funkcjonowało prawidłowo. Na naszej stronie internetowej padło już wiele słów na temat poprawnie wykonywanych ćwiczeń tego typu. Dziś również zaproponujemy działania, które możesz podjąć w celu pozbycia się problemu mimowolnej utraty kału (najlepiej pod czujnym okiem fizjoterapeuty).
Ćwiczenia na mięśnie zwieraczy odbytu (zachęcamy to wykonywania ich w pozycji leżącej na plecach lub siedzącej na krześle):
- Wyobraź sobie, że Twoje zwieracze odbytu trzymają okrągłą perłę. Postaraj się, delikatnymi ruchami odbytu wciągnąć ją do góry. Następnie, rozluźnij się i powoli opuść perłę w dół. Czy wyczuwasz napięcie w tylnej części mięśni dna miednicy?
- Wyobraź sobie, że odbyt jest mankietem, który chcesz „zasznurować” siłą mięśni. Podczas wydechu wymawiaj wyraźnie głoskę „CHI” i jednocześnie napnij ściany mankietu, tak aby stopniowo zbliżać je do siebie. Z wydechem rozluźnij mankiet.
Aby swobodnie rozmawiać o problemie nietrzymania kału, trzeba wpierw dobrze „oswoić się” z tego typu tematyką. My – fizjoterapeuci uroginekologiczni – jesteśmy obyci z nim na co dzień, dlatego nie wywołuje u nas zakłopotania. Rozumiemy jednak, że dyskusja na ten temat jest dla wielu osób wstydliwa. Niniejszy tekst miał za zadanie przybliżyć Ci podstawowe kwestie związane z zaburzeniami wypróżniania w sposób, który nie wywołuje uczucia skrępowania. Traktujemy je poważnie i zapewniamy, że każda osoba, która pojawia się w naszych gabinetach z tego typu problemem znajdzie pomoc. Po lekturze dzisiejszego artykułu wiesz już co rozumiemy poprzez pojęcie „nietrzymania stolca”, z czym związane jest mimowolne popuszczanie kału przy gazach oraz dowiedziałeś się jak wzmocnić zwieracze odbytu. Do ćwiczeń zaproponowanych powyżej zachęcamy każdego – bez względu na to, czy doświadcza problemów z wypróżnianiem czy nie. Elementy treningu mięśni dna miednicy sprawdzą się doskonale również jako profilaktyka mimowolnej utraty kału. Mamy nadzieję, że udało nam się przekonać Cię, że nietrzymanie stolca, mimo tego, że stanowi wstydliwy problem i silnie obniża jakość życia, to jest możliwe do wyeliminowania i nie musi być wyrokiem na całe życie.
Źródła:
- D’Ancona C., Haylen B., Oelke M., Abranches-Monteiro L., Arnold E., Goldman H., et al.: Standardisation Steering Committee ICS and the ICS Working Group on Terminology for Male Lower Urinary Tract & Pelvic Floor Symptoms and Dysfunction. The International Continence Society (ICS) report on the terminology for adult male lower urinary tract and pelvic floor symptoms and dysfunction. Neurourol. Urodyn. 2019 Feb; 38(2):433-477.
- Keller Y., Krucker J., Seleger M.: W drodze do istoty kobiecości. Trening dna miednicy. Wydanie II rozszerzone; Kraków 2019.
- Mazur-Biały A.I., Kołomańska-Bogucka D., Opławski M., Tim S.: Physiotherapy for Prevention and Treatment of Fecal Incontinence in Women-Systematic Review of Methods. J. Clin. Med. 2020 Oct 12; 9(10):3255.
- Tanzberger R., Kuhn A., Möbs., Baumgartner U.: Dno miednicy. Fizjologia, patologia, diagnostyka i leczenie. Koncepcja Tanzberger®. red. Edward Saulicz. Wydanie 3. Edra Urban & Partner. Wrocław 2020.
