Obniżenie narządów rodnych – objawy, przyczyny i leczenie

„Nie dźwigaj, bo macica Ci wypadnie!” – wiele kobiet z pewnością spotkało się z takim ostrzeżeniem, którego autorami zwykle są mamy, babcie, starsze koleżanki i przyjaciółki. Spróbujemy dzisiaj dokładniej przyjrzeć się problemowi obniżenia narządów rodnych. Czy to rzeczywiście jest tak, że dochodzi do wypadania pochwy, odbytnicy czy macicy? Czy to w ogóle jest możliwe, aby jakiś narząd nagle „wypadł” z naszego ciała?

Problem ten dotyka coraz większej liczby pań, dlatego niniejszy wpis kierujemy szczególnie do żeńskiej części naszych czytelników. Zależy nam, abyś dokładnie zrozumiała mechanizm, w którym dochodzi do tego stanu. Wtedy znacznie łatwiej będzie Ci wprowadzać zasady profilaktyki w codzienne życie, a także odpowiednie leczenie, jeżeli kiedykolwiek doświadczysz wypadania narządu rodnego. Zanim przystąpisz do zapoznania się z dzisiejszym artykułem, zachęcamy do lektury jednego z wcześniejszych wpisów na blogu: „Schorzenia mięśni dna miednicy”, który stanowi bardzo dobre, ogólne wprowadzenie w temat.

Na czym polega obniżenie narządów rodnych?

Obniżenie narządów rodnych należy do grupy zaburzeń statyki organów miednicy mniejszej. W ten sposób określamy sytuację, w której jakaś konkretna struktura w wyniku przesunięcia w dół z siłą grawitacji znajduje się poniżej swojego fizjologicznego położenia. W przypadku obniżeń I i II stopnia problem jest niewidoczny z zewnątrz. Natomiast jeśli mamy do czynienia z tak zwanym prolapsem, czyli wypadaniem pochwy, macicy, pęcherza lub odbytnicy to możemy zauważyć wydostawanie się narządów na zewnątrz, przez naturalny otwór którym jest np. pochwa.

Można wyróżnić kilka postaci obniżeń (każde z nich przypomina coś w rodzaju przepukliny), w zależności od tego czy poprzez ściany pochwy dochodzi do wypadania pęcherza, macicy, odbytnicy, czy nawet fragmentu jelita cienkiego. Każda z form będzie miała nieco odmienne, charakterystyczne dla siebie objawy. Poszczególne rodzaje dysfunkcji mogą nakładać się na siebie, tworząc różne kombinacje.

Przyczyny wypadania pochwy, pęcherza, macicy lub odbytnicy

W jaki sposób dochodzi do obniżenia narządów rodnych? Problem nie pojawia się z dnia na dzień – tylko stopniowo. Najczęstsze przyczyny, które prowadzą do osłabienia dna miednicy, a w konsekwencji do zaburzeń statyki organów miednicy mniejszej to między innymi: otyłość, przewlekły kaszel, palenie papierosów, procesy starzenia się, porody siłami natury, ciąże, a także niektóre choroby genetyczne, powodujące dysfunkcje tkanki łącznej. Jeżeli na to wszystko nałożymy codzienne nawyki sprzyjające dużym wzrostom tłoczni brzusznej oraz przeciążeniom dna miednicy (regularne parcie w toalecie lub zła postawa), to wtedy możemy spodziewać się problemów z obniżeniem pochwy, macicy lub odbytnicy. Jeżeli spowodujemy osłabienie mięśni krocza, to więzadła podwieszające narządy wewnętrzne „poluzują się” i rozciągną, a organy automatycznie przesuną się w dół w wyniku bardzo słabego podparcia lub jego braku.

Jakich objawów obniżonej macicy i innych narządów można się spodziewać?

Tak jak wspomnieliśmy powyżej, symptomy mogą się różnić w zależności od dotkniętego narządu. Jeżeli mamy do czynienia z wypadaniem pęcherza, to mogą się pojawić następujące dysfunkcje: mimowolne gubienie moczu, parcia naglące, uczucie zalegania moczu, nocne oddawanie moczu lub częste infekcje dróg moczowych. Objawy obniżonej macicy to między innymi bóle pleców, a szczególnie odcinka lędźwiowo-krzyżowego oraz okolice stawów krzyżowo-biodrowych. Natomiast jeśli dochodzi do wypadania odbytnicy lub fragmentu jelita cienkiego, to można spodziewać się częstych zaparć i trudności z pełnym opróżnieniem jelita oraz imperatywnych parć na stolec. Ponadto, każdej z postaci wypadania narządu rodnego może towarzyszyć uczucie ciała obcego w pochwie, uczucie ciężkości lub ucisku w dole brzucha, bolesne współżycie seksualne oraz uczucie przeszkody w trakcie zbliżenia.

Skuteczne leczenie obniżenia narządów rodnych jest możliwe

W celu rozpoznania obniżenia pochwy, macicy, pęcherza lub odbytnicy najlepiej udać się na konsultację do specjalisty: lekarza lub fizjoterapeuty uroginekologicznego. Określą oni stopień zaburzenia oraz pomogą zaplanować Twój indywidualny plan postępowania leczniczego. Pamiętaj, że bezobjawowe dysfunkcje statyki narządów rodnych nie wymagają szczególnej terapii, ale niezbędną może okazać się nauka zasad profilaktyki obniżenia organów miednicy mniejszej. Oto najważniejsze z nich:

1. Nie przyj w trakcie korzystania z toalety. Zadbaj o likwidację zaparć poprzez dietę z dużą zawartością błonnika, regularną aktywność fizyczną oraz stosowanie stołka pod stopy w czasie oddawania stolca.
2. Koniecznie obejmij leczeniem przewlekły kaszel, jeżeli go doświadczasz.
3. Nie każda aktywność fizyczna będzie dla Ciebie dobra. Unikaj joggingu, skoków na trampolinie oraz dynamicznych ćwiczeń siłowych.
4. Spędzaj wolny czas w pozycjach odwróconych: kolankowo-łokciowej lub leżącej na plecach z podłożonym kocem/ręcznikiem pod miednicę.
5. Wzmocnij mięśnie dna miednicy poprzez poprawnie prowadzony, codzienny trening okolicy krocza.

Wiesz już jak żyć z wypadającą macicą oraz innymi narządami. Po co te wszystkie zasady i ćwiczenia? Aby umożliwić regenerację tkanek w macicy, zapobiegać zaburzeniom statyki narządów rodnych oraz ułatwić powrót organów na swoje miejsce. Cele terapii w przypadku występowania objawów obniżonej macicy, odbytnicy, pochwy lub pęcherza to między innymi: nauka codziennego funkcjonowania według zasad ergonomii (tak, aby odciążać dno miednicy), poprawa ukrwienia tkanek krocza oraz ich odżywienie, wzmocnienie mięśni podtrzymujących narządy oraz reaktywacja ich funkcji podpierającej.

W treningu mięśni dna miednicy istnieją specyficzne ćwiczenia poprawiające topografię narządów. Warunkiem ich skutecznego działania jest wykorzystywanie siły grawitacji i przyjmowanie tak zwanych odwróconych pozycji wyjściowych. Są to pozycje, w których biodra, pośladki i krocze są uniesione lekko do góry względem reszty tułowia – chodzi o to, aby umożliwić przesunięcie obniżonych struktur w kierunku głowy. Poniżej przedstawiamy przykłady dwóch ćwiczeń, które będziesz mogła wykonać w doku i dobrze sprawdzą się w przypadku gdy doświadczasz wypadania narządu rodnego.

1. Przyjmij pozycję kolankowo-łokciową (podpór w oparciu o przedramiona i kolana). Następnie wykonuj powolne, koliste i płynne ruchy miednicą (około 30-50 razy w ciągu dnia).
2. Połóż się na plecach i ugnij kolana. Pod pośladki podłóż zwinięty w rulon ręcznik, tak aby unieść miednicę do góry. W tej pozycji wykonaj 20 napięć mięśni dna miednicy. Pamiętaj, że każdy skurcz, każde zamknięcie i zassanie krocza powinno się odbyć z jednoczesnym wydechem (więcej na temat podstawowej aktywizacji krocza znajdziesz na naszej stronie internetowej).

Przedstawiona powyżej propozycja samodzielnego radzenia sobie z obniżeniem narządów nie zawsze znajdzie zastosowanie. W przypadku wypadania pochwy, pęcherza, macicy lub odbytnicy poniżej otworu pochwy, czyli wydostawania się ich na zewnątrz konieczny może okazać się zabieg chirurgiczny. Decyzję o tym musi podjąć lekarz, dlatego jeżeli zauważasz u siebie objawy omawianego problemu to koniecznie zgłoś się do specjalisty, a nie działaj na własną rękę.

Jak widzisz, obniżenie narządów rodnych może przybierać bardzo różne postaci. Każda z nich ma swoje charakterystyczne cechy i objawy, a w zależności od tego jaką formę przybiera problem, można dopasować odpowiednie leczenie. Nic jednak nie zastąpi profilaktyki. Tak naprawdę, na wystąpienie omawianego problemu pracujemy przez całe życie. Do osłabienia i rozciągnięcia więzadeł podtrzymujących narządy nie dochodzi z dnia na dzień. Nie musisz się obawiać, że jeżeli podniesiesz duży ciężar to od razu pojawi się wypadanie pochwy lub macicy. Jeżeli będziesz to robić dobrze, respektując zasady prewencji – nawet wielokrotne dźwiganie nie doprowadzi do obniżenia. Zaproponowaliśmy Ci kilka ćwiczeń i zaprezentowaliśmy najważniejsze reguły profilaktyki. Jednak jeśli jesteś spragniona większej ilości wiedzy oraz ciekawa innych ćwiczeń to serdecznie zapraszamy na nasze warsztaty oraz do lektury książki „W drodze do istoty kobiecości”, gdzie znajdziesz skuteczny przepis na to, aby zapobieganie niewydolności mięśni dna miednicy stało się Twoim automatycznym nawykiem.

Źródła:

1. Keller Y., Krucker J., Seleger M.: W drodze do istoty kobiecości. Trening dna miednicy. Wydanie II rozszerzone; Kraków 2019.
2. Tanzberger R., Kuhn A., Möbs., Baumgartner U.: Dno miednicy. Fizjologia, patologia, diagnostyka i leczenie. Koncepcja Tanzberger®. red. Edward Saulicz. Wydanie 3. Edra Urban & Partner. Wrocław 2020.
3. Iglesia C.B., Smithling K.R.: Pelvic Organ Prolapse. Am. Fam. Physician. 2017 Aug 1; 96(3):179-185.
4. Weintraub A.Y., Glinter H., Marcus-Braun N.: Narrative review of the epidemiology, diagnosis and pathophysiology of pelvic organ prolapse. Int. Braz. J. Urol. 2020 Jan-Feb; 46(1):5-14.